αγάς

αγάς
(από το τούρκ. Agmak = αvυψώvoμαι, ανέρχομαι).Τίτλος στρατιωτικού ή πολιτικού άρχοντα στην Τουρκία. Αρχικά σήμαινε μεγάλος κύριος, αρχηγός. Από τους ανακτορικούς βαθμούχους διακρίνονταν ο χαζνεντάρ α. (θησαυροφύλακας), ο κιζλάρ α.(φύλακας του γυναικωνίτη) και ο χασεκί α. (αρχιφύλακας). Αργότερα όμως καθιερώθηκε ως τιμητικός τίτλος των μουσουλμάνων κατώτερων υπαλλήλων που ήταν αγράμματοι και δεν μπορούσαν να φέρουν τον τίτλο του εφέντη, ποτέ όμως δεν χρησιμοποιήθηκε για τους αντίστοιχους χριστιανούς, που έφεραν τον τίτλο τσορμπατζής. Παρά την ταπεινή θέση που είχε ο α., οι ραγιάδες όφειλαν να τον σέβονται, να σηκώνονται μπροστά του, αν ήταν καθισμένοι και, αν ήταν έφιπποι, να αφιππεύουν και να υποκλίνονται. Ο τίτλος όμως συνόδευε και το όνομα κάθε εύπορου που δεν ήταν αξιωματούχος (π.χ. Αχμέτ α.), αλλά και υπηκόου που δεν ήταν μουσουλμάνος (π.χ. Δημήτρ’ α.). Στην Αλγερία, στη στρατιωτική και διοικητική ιεραρχία, ο τίτλος του α. είναι ανώτερος του καΐντ και κατώτερος του μπας α., που αντιστοιχεί με τον δικό μας βαθμό του συνταγματάρχη. Η λέξη α. χρησιμοποιείται σε φράσεις της καθημερινής μας ζωής για να χαρακτηρίσειαυτόν που ζει άνετα και αγαπά την καλοπέραση ή και τον δεσποτικό, τον τυραννικό και τον αυταρχικό άνθρωπο. Ο Αχμέτ αγάς υπήρξε χαρακτηριστικός τύπος αγά του 19ου αι. Αναμνηστικό κεραμικό της Μέκκας, που προοριζόταν για προσκυνητές αγάδες (Ισλαμικό Μουσείο, Κάιρο).
* * *
ο (Μ ἀγάς)
τίτλος Τούρκου αξιωματούχου, άρχοντας, διοικητής
νεοελλ.
μτφ.
1. δεσποτικός, τύραννος
2. αυτός που ζει με μεγάλη οικονομική άνεση.
[ΕΤΥΜΟΛ. < τουρκ. aga (= διοικητής)].

Dictionary of Greek. 2013.

Игры ⚽ Поможем сделать НИР

Look at other dictionaries:

  • αγάς — ο πληθ. άδες, επίρρ. αγάδικα (λ. τουρκ.) 1. τίτλος πολιτικού ή στρατιωτικού άρχοντα στην παλιά Τουρκία. 2. δεσποτικός, αυταρχικός: Τους φερνόταν σαν αγάς. 3. αυτός που αγαπά την καλοπέραση: Έτρωγε κι έπινε σαν αγάς …   Νέο ερμηνευτικό λεξικό της νεοελληνικής γλώσσας (Новый толковании словарь современного греческого)

  • ἀγάς — ἀ̱γά̱ς , ἀγή breakage fem acc pl ἀγά̱ς , ἀγή 2 fem acc pl …   Greek morphological index (Ελληνική μορφολογικούς δείκτες)

  • ἄγας — ἄγᾱς , ἄγη wonder fem acc pl ἄγᾱς , ἄγη wonder fem gen sg (doric aeolic) ἄ̱γᾱς , ἀγάω imperf ind act 2nd sg (doric aeolic) ἄγᾱς , ἀγάω imperf ind act 2nd sg (homeric ionic) …   Greek morphological index (Ελληνική μορφολογικούς δείκτες)

  • Αγάς, Κώστας — Αγωνιστής του 1821, ο οποίος καταγόταν από τη Χαλίλη της Φθιώτιδας. Πολέμησε στη Στερεά Ελλάδα με το Μήτσο Κοντογιάννη …   Dictionary of Greek

  • Αλή αγάς ή Αλήαγας — (18ος–19ος αι.).Διάσημος αγάς του Λάλα, γιος του αρχηγού των Λαλαίων και μεγαλύτερος αδελφός του Αλή Φαρμάκη, ο Α. ήταν ονομαστός για τα πλούτη του και την πολυτέλεια της κατοικίας του στον Λάλα. Στην υπηρεσία του είχαν προσληφθεί πολλοί Έλληνες …   Dictionary of Greek

  • κιζλάρ-αγάς — και κισλαραγάς, ο (στην παλαιά Τουρκία) ο αρχιευνούχος τών σουλτανικών ανακτόρων. [ΕΤΥΜΟΛ. Λ. τουρκικής προέλευσης] …   Dictionary of Greek

  • Αλαμπάνης, Χατζή Χαλίλ αγάς — (τέλη 18ου αι.). Βοεβόδας της Αθήνας (1772 73). Έμεινε στην ιστορία για τη μοχθηρία και τη φιλαργυρία του. Στα χρόνια του πέθανε ο Μητρομάρας. Ο Α. κατόρθωσε τότε να συλλάβει πολλούς άντρες του σώματός του καθώς και τις γυναίκες τους. Τους πέταξε …   Dictionary of Greek

  • Αλή αγάς Μετούσης — (18ος–19ος αι.).Τουρκαλβανός που ζούσε στο Ναύπλιο στα χρόνια της Επανάστασης και πήρε μέρος στην παράδοση της πόλης. Τη νύχτα της 29ης προς 30ή Νοεμβρίου 1822, οι Στ. Σταϊκόπουλος και Ν. Μοσχονησιώτης, οι οποίοι με εντολή του Θεόδωρου… …   Dictionary of Greek

  • Αλή αγάς Σοφτάς — (18ος–19ος αι.).Τούρκος επίσημος της Κρήτης, ονομαστός για τα πλούτη του, αλλά και για τα πνευματικά του ενδιαφέροντα. Καταγόταν από τα Χανιά και στο αγρόκτημά του καλούσε συχνά μορφωμένους κατοίκους της πόλης, Έλληνες και Τούρκους, που έδειχναν… …   Dictionary of Greek

  • Χασεκής, Χατζή - Αλή - αγάς — Τούρκος βοεβόδας της Αθήνας (1775–95). Αναφέρεται για την τυραννική διακυβέρνησή του και την πλεονεξία του. Ο X. άρπαξε κτήματα και περιουσίες και συμπεριφερόταν στους Έλληνες με ωμότητα. Παρά το γεγονός αυτό, προστάτεψε την Αθήνα από τις… …   Dictionary of Greek

Share the article and excerpts

Direct link
… Do a right-click on the link above
and select “Copy Link”